دریاچه ارومیه (اورمو گولو)

طول ۱۴۰ کیلومتر، عرض ۵۵ کیلومتر و مساحت ۵۲۰۰ کیلومتر مربع است و از نظر مساحت ۲۵-امین دریاچه بزرگ دنیا است. حداکثر عمق آن ۱۶ متر و ارتفاع آن از سطح آبهای آزاد ۱۲۶۷ متر است.

دریاچه ارومیه بزرگترین دریاچه داخلی کشور و بزرگترین آبگیر دایمی در آسیای غربی و دومین دریاچه آب شور دنیا است.

دریاچه ارومیه در گذشته دارای سوحلی زیبا و گردشگری فراوانی بود، از جمله

دهکده تفریحی چی چست، کاظم داشی، مجتمع گردشگری باری، گلمانخانه و …

جزیره های دریاچه ارومیه

دریاچه ارومیه دارای بیش از ۱۰۰ جزیره کوچک و بزرگ به نامهای زیر است

۱-جزیره آتش ۲-جزیره آذر ۳-جزیره آذین ۴-جزیره آرام ۵- جزیره آرزو

۶-جزیره آرش ۷-جزیره اردشیر ۸-جزیره اسپیر ۹-جزیره اسپیرک ۱۰-جزیره اسپیرو

۱۱-جزیره اشک ۱۲-جزیره اشک‌سر ۱۳-جزیره اشکو ۱۴-جزیره امید ۱۵-جزیره ایران‌نژاد

۱۶-جزیره برد ۱۷-جزیره بردک ۱۸-جزیره بردین ۱۹-جزیره برز ۲۰-جزیره برزو

۲۱-جزیره برزین ۲۲-جزیره بستور ۲۳-جزیره بن ۲۴-جزیره بن‌اشک ۲۵-جزیره بهرام

۲۶-جزیره پناه ۲۷-جزیره پنهان ۲۸-جزیره پیشوا ۲۹-جزیره تخت ۳۰-جزیره تختان

۳۱-جزیره تشبال ۳۲-جزیره تک ۳۳-جزیره تنجک ۳۴-جزیره تنجه ۳۵-جزیره توس

۳۶-جزیره تیر ۳۷-جزیره جودره ۳۸-جزیره جوزار ۳۹-جزیره جوین ۴۰-جزیره چاک‌تپه

۴۱-جزیره چشمه‌کنار ۴۲-جزیره خرسک ۴۳-جزیره دی ۴۴-جزیره زاغ ۴۵-جزیره زرتپه

۴۶-جزیره زرکمان ۴۷-جزیره زرکنک ۴۸-جزیره زیرآبه ۴۹-جزیره سامانی ۵۰-جزیره سپید

۵۱-جزیره سرخ ۵۲-جزیره سروش ۵۳-جزیره سریجه ۵۴-جزیره نگان ۵۵-جزیره سنگو

۵۶-جزیره سهرانپ ۵۷-جزیره سیاوش ۵۸-جزیره سیاه‌تپه ۵۹-جزیره سیاه‌سنگ  ۶۰-جزیره شاهی

۶۱-جزیره شاهین ۶۲-جزیره شبدیز ۶۳-جزیره شمشیران ۶۴-جزیره شورتپه ۶۵-جزیره شوش‌تپه

۶۶-جزیره کاکایی بالا ۶۷-جزیره کاکایی پایین ۶۸-جزیره کاکایی میانه ۶۹-جزیره کام ۷۰-جزیره کامه

۷۱-جزیره کاوه ۷۲-جزیره کبودان ۷۳-جزیره کرکس ۷۴-جزیره کریوه ۷۵-جزیره کفچه‌نوک

۷۶-جزیره کلسنگ ۷۷-جزیره کمان ۷۸-جزیره کنارک ۷۹-جزیره کوچک‌تپه ۸۰-جزیره گرده

۸۱-جزیره گرز ۸۲-جزیره گریوک ۸۳-جزیره گلگون ۸۴-جزیره گیو ۸۵-جزیره ماغ

۸۶-جزیره مرکید ۸۷-جزیره مشکین ۸۸-جزیره مهدیس ۸۹-جزیره مهر ۹۰-جزیره مهران

۹۱-جزیره مهرداد ۹۲-جزیره مهوار ۹۳-جزیره میانه ۹۴-جزیره میدان ۹۵-جزیره ناخدا

۹۶جزیره نادید ۹۷-جزیره ناوی ۹۸-جزیره ناویان ۹۹-جزیره نهان ۱۰۰-جزیره نهفت

۱۰۱- جزیره مشت عثمان (عثمان یوموروغی کوچکترین جزیره جهان) ۱۰۲- جزیره اسلامی

دریاچه-ارومیه-بزرگترین-دریاچه-ها

رودخانه هایی که به دریاچه ارومیه میریزند؟

دریاچه ارومیه توسط ۶۰ رودخانه سیراب میشود که ۲۱ رودخانه دائمی یا فصلی هستند و ۳۹ تای آنها دوره ای میباشند. مهمترین آنها رودخانه های زرینه رود(از سقز سرچشمه میگیرد)، سیمینه رود(بوکان)، تلخه رود(آجی چای-سراب)، گادر(گدار چای- اشنویه)، باراندوز چای، نازلوچای، شهرچای(برده سور) و  زولا چای(سلماس) هستند.

نام دریاچه ارومیه از گذشته تا به امروز

دریاچه ارومیه در زمان قدیم به چیچست معروف بود (به معنای درخشنده، به دلیل املاح معدنی که در سواحل دریاچه بصورت کریستال یافت میشد).

در دوران میانه نام این دریاچه کبودا نیز بوده است (کبودان که از لغت “azure” در فارسی կապույտ یا “Kapuyt/Gabuyd” در زبان ارمنی عاریه گفته شده است.

در لاتین به آن دریاچه لاکوس ماتینوس گفته شده است. (Lacus Matianus)

ساکنان اطراف دریاچه، به نامهای زیر میشناسند

آذری زبانها به آن اورمو گولو (Urmu gölü)

کرد زبانها ورمی میگونید

و ارمنی ها کپوتان (Կապուտան ծով) میگویند.

در تاریخچه این دریاچه:

از نخستین اشاره ها به دریاچه ارومیه که در کتیبه قرن نهم قبل از میلاد مسیح در شلمنسر سوم (سلطنت ۸۲۴-۸۵۸ قبل از میلاد) از دریاچه ارومیه به دو نام اشاره شده است.

• پرسوا (پرشین ها)
• ماتای (میتانی ها: کشور باستانی میتان)

دریاچه مرکز پادشاهی منائیان بود. محل سکونت احتمالی منائیان در تپه حسنلو در جنوب دریاچه بوده‌است. منائیان به توسط گروهی که متیان نام داشتند غلبه شدند

از نظر زیست جانور:

در دریاچه ارومیه و جزایر آن حدود ۲۱۲ نوع پرندگان، ۴۱ گونه خزنده، ۷ گونه دوزیست، ۲۷ گونه پستاندار (از جمله گوزن زرد ایرانی) زندگی میکنند (میکردند)، که این زیست بین المللی توسط یونسکو به عنوان منطقه تحت محافظت به ثبت رسیده است و همچنین سازمان محیط زیست ایران بیشتر نقاط دریاچه ارومیه را به عنوان پارک ملی شناسایی کرده است.

در دریاچه ارومیه بیش از یکصد جزیره کوچه سخره ای وجود دارد( داشت) ، که محل توقف پرندگان مهاجر است(بود)، از جمله این پرندگان میتوان به فلامینگو، پلیکان، کفچه نوک، اکراس، لک لک، اردک پیسه، نوک خنجری، چوب پا و مرغ نوروزی اشاره کرد.

در دریاچه ارومیه هیچ نوع ماهی زندگی نمیکند که البته بخاطر شوری خیلی زیاد آن است. تنها موجودی که در آن زندگی میکند آرتیما است که موجودی سخت پوست است و غذای اکثر پرندگان مهاجر است(از جمله فلامینگو)

پارک ملی دریاچه ارومیه (ارومو گولو) از زیستگاه های طبیعی جانوان در ایران است که با وستعت ۴۶۲۶۰۰ هکتار یکی از ۹ ذخیره گاه زست کره در ایران است.

آرتمیا اورمیانا جانداری سخت پوست که در دریاچه ارومیه زندگی میکند.

آرتمیا

فلامینگو-دریاچه-ارومیه

از نظر شیمی:

یونهای اصلی موجود در آب دریاچه ارومیه Na⁺٬ K⁺٬ Ca^۲+٬ Li⁺٬ و Mg^۲+ میباشند که Cl⁻٬ SO_۴^۲−٬ و HCO_۳⁻ آنیونهای اصلی آن هستند، غلظت   بطور تقریبی ۴برابر آب دریاهای آزاد است. در بخش جنوبی دریاچه غلظت سدیم (نمک) کمی بیشتر از بخش شمالی آن است.

دلایل خشک شدن دریاچه ارومیه:

دریاچه ارومیه از از اواسط دهه ۱۳۸۰ شروع به خشکیدن کرد، و هم اکنون در خطر خشک شدن کامل قرار دارد. تصاویر ماهواره ای نشان میدهد که در سال ۲۰۱۵، مساحت دریاچه ۸۸درصد کاهش یافته است.

از دلایل عمده خشک شدن دریاچه ارومیه میتوان به

• خشکسالی
• احداث بزرگراه روی دریاچه (پل میانگذر دریاچه ارومیه)
• استفاده بی رویه از منابع آب های زیر زمینی اطراف دریاچه
• احداث چندین سد بر روی رودخانه ها
• استفاده بی رویه از آب رودخانه در مصارف کشاورزی سایر شهرها (مانند باغهای مراغه)

تحقیقات نشان داده که خشکسالی سهم تنها سهم ۵درصدی از خشک شدن دریاچه را دارد.

بیشتر عوامل انسانی جاه طلبانه و ساخت بزرگراه روی دریاچه بیشترین نقش را در خشک شدن دریاچه ارومیه دارند.

خطرات خشک شدن دریاچه ارومیه:

کارشناسان میگویند که با خشک شدن دریاچه ارومیه، آب و هوای معتدل منطقه تبدیل به هوای گرمسیری با بادهای نمکی خواهد شد و زیست منطقه را کاملا تغییر خواهد داد. همچنین آلودگی های بسیاری شامل فلزات سمی سنگین مورد استفاده در صنعت و مواد سمی مورد استفاده در کشاورزی به آبهای سطحی و زیرسطحی مرتبط با دریاچه نفوذ کرده اند و در صورت خشک شدن دریاچه بسیاری از مواد سمی در هوا معلق خوهد شد و با تنفس آن، بیماریهای تنفسی برای مردم منتطقه و زیست جانوری بوجود خواهد آمد. این خطرات برای شعاع ۵۰۰ کیلومتری دریاچه ارومیه وجود خواهد داشت.

جزیره-مشت-عثمان