اولین سینما و نمایش به صورت حرفه ای در ارومیه

تاریخچه سینماهای ارومیه

برای اولین بار در دوران رضا شاه در ارومیه سینمای عمومی دایر شد. اولین سینما از طرف شیر و خورشید سرخ (هلال احمر امروز) در ارومیه به عنوان مستغلات شیر و خورشید در خیابان پهلوی (امام امروز) بنا گردید.

پس از آن به تدریج تعداد سینماها در شهر افزوده شد، در مقابل استقبال مردم که طالب تفریح ارزان قیمت بودند، سرمایه داران ارومیه به ساختن چندین سالن سینما در نواحی مختلف شهر اقدام نمودند.

بنا به گفته آقای حسن کسنوانی که از کارکنان بازنشسته سینما (متولد ۱۳۱۵ ه.ق) در گذشته در محله نوگئچر کوچه ی توپراق قازان (پنجراه کنونی کوچه ی شهریار) در زیر زمین خانه ای توسط افرادی به نامهای عباس عمو و اباذر سینمایی راه اندازی شده بود که توسط دستگاه نمایش دستی و به صورت صامت نمایش فیلم دایر بود. این خانه مربوط به آقا و خانمی بوده است که خود از افراد سینما بودند و آن خانم نوازنده بود و برای جلب مشتری هر غروب در محل آهنگ مینواخت.

از اولین سینماهای ارومیه میتوان به سینما تربیت کنونی با نامهای شیرخورشید، زیبا و … اشاره کرد که در اولین روزهای تاسیس به صورت روباز و یا به اصطلاح تابستانی بود. این مکان اکنون پارکینگ پشت سینما میباشد. نمایش فیلم در این محل برای مردم تازگی خاصی داشت، به طوری که جوانان با بالارفتن از درختان چنار و تبریزی خیابان و مدرسه ۲۲بهمن کنونی به تماشای فیلم می نشستند.

این سنما توسط آلمانی های راه اندازی شده بود که بعدها در کنار سینمای تابستانی، سینمای سرپوشیده ساخته شد و بعدها به ترتیت سینما انقلاب، کریستال ، آزادی و فرهنگ کنونی با نامهای قدیمی به تربیب سینما ایران، سینما نیاگارا، سینما کریستال، سنما تخت جمشید و سینما نانسی ساخته شدند.

صاحبان  اغلب سینماهای ارومیه به صورت شراکتی با اقلیت های دینی میباشد. به عنوان نمونه

سینما ایران با بلال نقیب و گارنیک

سینما انقلاب دکتر احمدی و مهندس مستشاری

سینما آزادی با شموییل

سینما فرهنگ با میناسیان

ساخته شدند.

با توجه به خصوصی بودن سینما در آن زمان و ایجاد فضای رقابتی صاحبان سینماها تنوع را مد نظر داشتند و هر سینما برای خود فیلم های خاص خود را داشت.

سینما کریستال فیلم های ایرانی ، درجه ۲ و ۳ خارجی

سینما نیاگارا، هندی و فارسی

سینما ایران، کاراته و رزمی

سینما تخت جمشید فیلم های خارجی مبتذل

سینما فرهنگ (نانسی گذشته) ، فیلم های خارجی  مطرح آن زمان را نشان میداد.

سینما نانسی (فرهنگ کنونی) که اکنون مکان آن به اداره ی حوزه ی هنری تبدیل کاربری یافته است، به نام دختر مالک آن (میناسیان) و نظر به نقشه ای که این دختر از فرانسه آورده بود، نانسی نامیده می شد.

دستگاه های نمایش فیلم در گذشته به صورت آپارات (ذغالی) بودند. منظور از زغالی الکترودهای آن (کاتد و آند) از جنس زغال گرافیتی بودند که دائما باید توسط مسئول نمایش فیلم (آپاراتچی) فاصله آن کنترل میشد و جنس فیلم ها به نوعی بود که خیلی زود آتش میگرفت.

آپاراتهایی که در سطح استان و ارومیه وجود داشتند، عموما ساخت کشورهای آلمان با مارکهای بوئیر و زائیس، هندوستان ، کشور شوروی با مارک K.P.T و یوگوسلاوی با مارک اسکرا مشغول به کار بودند، که هنوز هم تعدادی از آنها باقی هستند و البته اکنون لامپهای کاتدی آرگ در آنها تعبیه شده است. تاریخ ساخت آپاراتها به سالهای ۱۹۵۸ میلادی و قبل از آن باز میگردد.

فیلم ها به صورت پرده های شماره گذاری شده به سینما منتقل میشدند و آنجا مسئول نمایش فیلم با دستگاه اسپلامیر (فیلم چسباندن) فیلم را برای نمایش آماده میکردند.

سالنهای سینما به قسمتهای مختلف تقسیم شده بود، جلو پرده اکران قیمت ۵ ریال، حدود سینما ۱۰ ریال و لژ یا ته سالن ۱۵ ریال، که هر قسمت توسط نرده های چوبی از هم جدا شده بودند. اغلب فیلم های نمایش داده شده در آن زمان به صورت مگنت بود، چون در آن زمان صدابرداری صحنه وجود نداشت، بعد از فیلم برداری فیلم دوبلاژ شده و توسط نوار مغناطیسی (مگنت) کنار فیلم زده میشد.

آمپلی فایرها نیز لامپی بودند و جهت تهویه سالن نمایش، پنجره هایی تعبیه شده بود که در هنگام اشتراک یا زمان بین دو نمایش توسط چوبهای بلندی باز میشدند و بعد برای شروع دوباره ی فیلم بسته میشدند.

اگر فیلمی با استقبال تماشاگران مواجه میشد، فیلم با هماهنگی بین دو سینما و عدم وجود کپی اضافه، در دو سینما نمایش داده میشد و یک نفر به عنوان بوبین کش مامور انتقال حلقه فیلم بین دو سینما میشد.

با توجه به رقابت و تنوع فیلم و جذابیت سینما به عنوان تفریح  سینما از رونق اقتصادی خوبی برخوردار بود.