وقف چیست ؟

تعریف لغوى وقف :

کلمه وقف در زبان فارسی به معنى ایستادن، توقف، حبس کردن، منحصر کردن چیزى، به کسى است .

 تعریف وقف در قوانین:

ماده ۵۵  ق . م (منظور قانون مدنى) میگوید: وقف عبارت است از این که عین مال حبس و منافع آن تسبیل شود، منظور از حبس نمودن عین مال نگاه داشتن عین مال از نقل و انتقال ، و همچنین ، از تصرفاتى که موجب تلف عین گردد زیرا مقصود از وقف ، انتفاع همیشگى موقوف علیهم ، از مال موقوفه است ، و بدین جهت هم آن را وقف گفته اند . منظور از تسبیل منافع ، واگذارى منافح در راه خداوند، و امور خیریه و اجتماعى میباشد.

بند ۷ الحاقى به ماده یک قانون تشکیلات و اختیارات سازمان حج و اوقاف مقرر میدارد:

اثلاث باقیه ، محبوسات ، نذور، صدقات و هر مال دیگرى که به غیر از وقف براى امور عام المنفعه  و خیریه اختصاص یافته در حکم موقوفات عامه است و چنانحه فاقد متولى و متصدى باشد با اذن ولى فقیه تحت اداره و نظارت سازمان اوقاف و امور خیریه قرار خواهد گرفت .

همانطور که ملاحظه میشود اموالى را میتوان وقف نمود که با حفظ اصل آن ، امکان بهره بردارى از منافعش وجود داشته باشد. به عنوان مثال ، اقلام مصرف شدنى مانند میوه یا گندم یا برنج که با استفاده از آنها عین مصرف میشود، قابل وقف نیست . اما اموالى مانند ظروف، میز، صندلى، ساختمان ، باغ و زمین قابلیت وقف دارند.

  ۲ –  انواع وقف :

وقف از یک جهت به وقف عام و خاص، تقسیم میشود:

الف) وقف عام : وقف عام وقفى را گویند که راجع به جهات عامه باشد.

مثل مساجد، مدارس و هرچه از این قبیل باشد.

وقف عام یا شامل جهت است ، و مصلحت عام را در نظر دارد ، مثل وقف بر مسامد، پل ها و مدارس، و یا شامل عنوان عام است ، مثل فقرا و ایتام . به تعبیر دیگر میتوان گفت وقتى مالک مال منقول قابل دوام یا ملکى را براى کارهاى عمومى و عام المنفعه وقف میکند وقف عام میباشد.

ب) وقف خاص : وقف خاص وقفی است که اختصاص به افراد معینى به طور تعقب داشته باشد مثل وقف بر اولاد و احفاد . به عنوان مثال ، مالکى مال غیر منقول یا مال منقول قابل دوام را وقف میکند تا فرزندان او از منافع مال بهره ببرند که این عمل را وقف خاص گویند. از یک جهت دیگر، وقف را به انتفاع و منغعت تقسیم میکنند. به عنوان

مثال اگر مالکى زمین خود را وقف کرد تا در آن مدرسه بسازند یا خانه خود را جهت احداث حسینیه وقف نمود این عمل را وقف انتفاع گویند . اما اگر مالکى چند باب مغازه یا باغ یا ساختمان را وقف نمود تادرآمد آن را متولى وصول کند و براى کمک به ایتام یا روضه خوانى یا درمان بیماران هزینه نماید این اقدام را وقف منفعت مینامند.

در مقررات اوقاف ، آن دسته از موقوفاتى که توسط متولیان اداره میشود غیر متصرفى  و موقوفاتى که ادارات اوقاف به قائم مقامى متولى اداره میکنند را متصرفى مینامند .

در برخى منابع انوع دیگرى از تقسیم وقف را ذکر میکنند که ضرورتى به بیان آنها نیست و تنها باید بدانیم که اگر قصد واقف جهات عمومى و عام